Bài 14: Tác động của chính sách trợ cấp

Giả sử có hàm cầu và cung của hồ tiêu như sau:

 Q_D = – 10P+600, Q_S= 5P –150

(Đơn vị tính của giá là nghìn đồng/kg, đơn vị tính của lượng là nghìn tấn)

Yêu cầu:

1. Xác định lượng, giá cân bằng và tổng doanh thu của nông dân
2. Giả sử chính phủ trợ cấp 12.000 đồng trên 1 kg,  lượng cân bằng, giá NSX nhận và giá NTD trả là bao nhiêu?
3. Chính phủ mất bao nhiêu tiền trợ cấp? Ai là người nhận trợ cấp nhiều hơn, cụ thể là bao nhiêu?
4. Chính sách trợ cấp làm thay đổi PS,CS ra sao?

Lời giải

Câu 1:

Thị trường cân bằng khi lượng cung bằng lượng cầu, hay

         Q_S = Q_D

⇔      5P – 150= – 10P + 600

⇔            15P  = 750

⇔             P = 50, thế vào PT đường cung, hoặc cầu

⇒                Q = 100

Vậy thị trường cân bằng tại mức giá P=50 (hay 50.000 đồng/kg) và mức sản lượng Q=100 (100 nghìn tấn)

Doanh thu của người sản xuất = P*Q  = 50*100 = 5.000 (tỷ)

Câu 2:

Từ phương trình đường cung và đường cầu ban đầu, có thể viết lại hàm cung và cầu theo dạng P=f(Q) như sau:

P_D = – 1/10*Q+60 và P_S = 1/5*Q +30 (chuyển vế 2 phương trình Q=f(P))

 Khi chính phủ trợ cấp 15.000 đồng/kg, số tiền này chính là chênh lệch giữa giá người sản xuất nhận và giá người tiêu dùng trả.

       P_S – P_D = 12    (lưu ý: vì trợ cấp nên P_S>P_D)  

⇔ (1/5*Q +30) – (-1/10*Q+60) = 12

⇔ 3/10*Q = 42

⇔ Q = 45*10/3 = 140

Tại mức sản lượng Q =140, thế vào hàm cung và cầu

⇒ P_S = 58 và P_D = 46

Vậy khi chính phủ trợ cấp 12.000 đồng/kg, lượng cân bằng sau trợ cấp là 140 nghìn tấn, giá người tiêu dùng (hay người thu mua tiêu) trả là 46.000 đồng/kg và giá người sản xuất (hay người nông dân trồng tiêu) nhận là 58.000 đồng/kg.

Câu 3:

Số tiền chính phủ bỏ ra trợ cấp được tính bằng mức trợ cấp/đvsp* sản lượng

S = 12*140 = 1680 tỷ đồng (12.000 đ/kg*140.000.000 kg = 1.680.000.000.000 đồng)

Giá trị trợ cấp người sản xuất nhận được

S_S = s_s*Q

     = (58-50)*140 = 1220

Giá trị trợ cấp người tiêu dùng (người thu mua) nhận được

S_D = s_d*Q

     = (50-46)*140 = 560

Vậy số tiền chính phủ bỏ ra trợ cấp là 1680 tỷ đồng, trong đó người sản xuất nhận 1220 tỷ đồng và người thu mua nhận 560 tỷ đồng. Người sản xuất nhận trợ cấp nhiều hơn, đúng quy luật “Co giãn ít thì nhận trợ cấp nhiều và ngược lại”

Câu 4

Tác động của chính sách trợ cấp vào thặng dư của người sản xuất (PS)

Thặng dư sản xuất (PS) trong đồ thị là phần diện tích dưới đường giá và trên đường cung.

Trong trường hợp không trợ cấp: PS₀ = (50-30)*100/2 = 1000

Trong trường hợp có trợ cấp:       PS₁ = (58-30)*140/2 =1960

                                                     ∆PS  = 1960 – 1000 = 960

Vậy, chính sách trợ cấp làm PS tăng  960 tỷ đồng

Tác động của chính sách trợ cấp vào thặng dư của người tiêu dùng (CS)

Thặng dư người tiêu dùng (CS) trong đồ thị là phần diện tích dưới đường cầu và trên đường giá.

Trong trường hợp không trợ cấp: CS₀ = (60-50)*100/2 = 500

Trong trường hợp có trợ cấp:       CS₁ = (60-46)*140/2 = 980

                                                      ∆CS= 980-500 = 480

Vậy, chính sách trợ cấp làm CS tăng 480 tỷ đồng.